Uluslararası Kadın Araştırmaları Merkezi (ICRW) tarafından yürütülen ücretsiz bakım hizmetleriyle ilgili çalışma, özellikle kadınların işgücüne katılabilmelerini, işgücünde kalabilmeleri için özel sektörün sağladığı ücretsiz bakım hizmetlerini ve bu hizmetlerin çalışanlar arasında nasıl eşit şekilde dağıtılabileceğini ele aldı. Araştırmada ayrıca özel sektörün bakım alanına dahil olmasının ekonomik ve ticari gerekçeleri detaylı olarak incelendi. Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) tarafından desteklenen proje, coğrafi olarak Güney ve Doğu Akdeniz bölgelerinde yer alan ülkelere ve geçiş ekonomilerine odaklansa da araştırmada özellikle özel sektördeki paydaşlar için geliştirilen politika araçlarının küresel olarak değerlendirilebilmesi dikkat çekiyor.
Araştırmada Yeşim Tekstil ile birlikte California merkezli dış mekân, spor giyim ve ekipman firması Patagonia, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada’da faaliyet gösteren ve özellikle kadın hastalıklarına yönelik ilaçlar üreten 350 yıllık bir aile şirketi olan EMD Serono ve İtalya’nın Trento Belediyesi incelendi.
Araştırmada çoğu özel sektör firmalarının ücretsiz bakım çalışmalarını önemli bir maliyet unsuru olarak gördüğü ve bu alana yatırım yapmadığı ifade edildi. Çalışanların kaliteli çocuk bakım hizmetine erişememesinin firmalarda düşük verimliliğe yol açtığına değinilen araştırmada, ayrıca yüksek ciro elde edilmesi ve özellikle kaliteli kadın çalışanların işe alınması ya da elde tutulmasında zorluk çekilmesine yol açtığına vurgu yapıldı. Rapora göre kadınlar ücretsiz bakım işlerinde erkeklerden önemli ölçüde daha fazla zaman harcıyor. Kadınlar ayrıca erkeklere göre ev işlerinde iki kat, çocuk bakımında da dört kat daha fazla zaman harcıyor.
Raporun ortaya koyduğu diğer tespitler de şu yönde: “Genç, yaşlı, hasta ve engelliler için kaliteli bakıma erişimin sağlanamaması, kadınların işgücüne katılımını azaltmakta ve toplumsal cinsiyetler arasındaki cinsiyet farklarını artırmaktadır. Kadınların kendilerine esneklik ve çocuk bakımı desteği sağlayan işyerlerini tercih etme ihtimalleri daha yüksektir. Çocuk bakımı seçenekleri sunan işverenler; devamsızlık, daha fazla odaklanma, daha fazla motivasyon ve bağlılık ile personel verimliliğini artırmaktadır. Kaliteli bakım hizmetlerine erişim olmadan birçok kadın işgücü piyasasından çekilir veya yarı zamanlı, hatta kayıt dışı ekonomide bakım sorumluluklarını yerine getirmek için zorla çalışmak durumunda kalır. İşletmelerde kaliteli bakım hizmetlerine erişim eksikliğinden kaynaklanan maliyetler hızla yükselir. Çocuk bakımına yatırım, kadının çalışma hayatına katılımını yüksek oranda artırabilir.”
Yeşim, kreş hizmeti ile farkını ortaya koyuyor
Çalışmada Yeşim Tekstil’in işgücünü olumlu yönde değiştirmek adına çalıştığına değinilirken, bir dizi proje aracılığıyla da yönetimsel kompozisyonla işyerinde cinsiyet eşitliğini teşvik ettiğine vurgu yapıldı. Raporda erkekleri ve kadınları teşvik etmek için çeşitli girişimlerde bulunan Yeşim’in uzun yıllar boyunca işyerinde eşit katılıma destek olduğu kaydedilerek, ölçüm sonuçlarına göre yerinde çocuk bakımı ve diğer eşitlik girişimleriyle Yeşim’in çalışanları için birçok fayda sağladığının altı çizildi. Raporda şu ifadelere yer verildi:
“Yeşim Tekstil Birleşmiş Milletler WEPs ilkelerine 2015 yılında imza atarak işgücünde cinsiyet eşitliğine katılım girişimlerini desteklemiştir. Yeşim, çalışanlarına cinsiyet eşitliği içeren daha adil bir çalışma ortamı sağlamak adına eğitimi, ebeveyn iznini ve esnek çalışmayı destekleyen çeşitli hizmetler sunmaktadır. Bununla birlikte, firma çocuk bakımı hizmeti de vermektedir. Yeşim, firma bünyesinde bir çocuk bakım merkezi işletmektedir. 1988 yılından bu yana faaliyette olan ve bu yıl 31. yılını kutlayan merkez, 1000 çocuk kapasitelidir. 2 aydan 6 yaşa kadar her yaş grubuna hizmet veren merkez, özel anaokulu sistemiyle çocukların kişisel ve sosyal gelişimini destekleme hedefindedir. Kadın erkek tüm çalışanların çocuklarına hizmet veren çocuk bakımı merkezi 07.00 - 23.00 saatleri arasında hizmet vermektedir. Temmuz 2018 itibariyle merkezde yaklaşık 300 çocuk bakım hizmeti almaktadır. Kreş tamamen kalifiye ve lisanslı bir ekip tarafından yönetilmektedir. Verilen kreş hizmeti kısa vadeli bir sosyal sorumluluk projesi değildir ve şirketin rutin faaliyetlerine tamamen dahil edilmiştir. “
Son yıllarda Türkiye’de de çeşitli platformlarda örnek gösterilen Yeşim Kreşinde Ağustos 2019 itibariyle 400’den fazla çocuk yararlanıyor. Yeşim Kreşi geçtiğimiz yıllarda da Amerika’daki PRI radyosu tarafından bu konuda en iyi uygulamalar arasında gösterilmiş ve programda çalışanlarla ve yöneticilerle yapılan röportajlara yer verilmişti.
Uluslararası Kadın Araştırmaları Merkezi (ICRW) hakkında:
Uluslararası Kadın Araştırmaları Merkezi (ICRW), son kırk yıldır kadın ve kız çocuklarına yönelik faaliyet gösteren uygulamalı bir araştırma enstitüsü olarak faaliyetlerine devam ediyor. Deneysel araştırma yapmak, kapasite oluşturmak ve politika ve programları değiştirmek için kanıta dayalı pratik çözümlerin savunuculuğunu yapmak adına ortaklarla birlikte hareket eden ICRW’nin merkezi Amerika’nın başkenti Washington’da bulunuyor.
ICRW, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) tarafından, özel sektöre hizmet sunumuna katılım konusundaki iş vakasını güçlendirmeye yardımcı olacak ve iç ve dış paydaşlarına bakıma yatırım için yenilikçi stratejiler hakkında bilgi verecek araştırmalar yapmak üzere görevlendirilmiştir. ICRW spesifik olarak, araştırma çalışmasını dört EBRD çalışma ülkesi olan Mısır, Kazakistan, Romanya ve Türkiye’de gerçekleştirmiş, bakıma ilişkin yasal ve kurumsal çerçeveleri, normları ve geleneksel uygulamaları incelemiştir. Ayrıca kadınların ücretsiz bakım çalışmalarının özel sektör performansı üzerindeki yükünü, etki yollarını ve etkilerini ölçmüş, özellikle özel sektördeki uygulamalara odaklanarak, kadınların bakım ihtiyaçlarını karşılayan küresel en iyi uygulamaları belirlemeye çalışmıştır.